مارلون براندو ستایش شده‌ترین بازیگر تاریخ سینمای قرن بیستم جهان است.نوشتن از بازیگری چون مارلون براندو همیشه سخت بوده است جوانی سرکش که تنها چیزی که توانسته است او را رام کند بازیگری بوده است.در زمانه ای که همه ستاره های سینما هیچگاه بدون کت و شلوار اتو کشیده خود بر صحنه حاضر نمیشده اند. براندو با یک پیرهن چرکین بر صحنه دلبری می کرده است
تولد :۳ آوریل ۱۹۲۴ درگذشت: ۱ ژوئیه ۲۰۰۴
هنرپیشه سینما و تئاتر آمریکایی
شاید آن بازیگرانی که مارلون براندو را برای شخصیت سازی فیلم *مردان* به سخره گرفته بودند(مارلون براندو برای بازی در این فیلم سه هفته در بیمارستان جانبازها زندگی کرد و این اقدام از سمت ستاره های بازیگری آن زمان به سخره گرفته شد) هیچ گاه گمان نمی کردند که در صفحات تاریخ و در زیر سایه براندوی بزرگ کم رنگ شوند.
آن پسر تخس حالا تمام سرکشی اش را به سینما آورده بود. خودش معتقد است بازیگر شدنش اتفاقی بوده است و اگر بازیگر نمیشده است مسلما یک خلافکار حرفه ای میشده است. معتقدند که بازیگری سینما را میتوان به دو دوره قبل و بعد براندو تقسیم کرد.براندو الگوی نسل بازیگری بعد از خودش بوده است و هنوز که هنوز است معبدی است که پیروانش از کتاب هنرش مشق برمیدارند.
مارلون براندو در اوماهای نبراسکا چشم به جهان گشود.پدر و مادر او هر دو الکلی بودند و به گفته خود براندو پدرش یک دیکتاتور بود و براندو و مادرش را به طور روتین کتک می زد. وی به شدت براندو را تحقیر و سرزنش می کرد و حس عدم امنیت را در وجود او کاشت که برای همیشه با او ماند.او خود دربارهٔ دوران کودکیش می‌گوید:
«ما در شهری کوچک زندگی می‌کردیم، و مادرم یک دائم‌الخمر بود. زمانی‌که مادر می‌رفت و گم می‌شد، ما نمی‌دانستیم که او کجاست. برایم عادت شده بود که بروم و او را از زندان در بیاورم. خاطرات او حتی اکنون نیز مرا پر از شرم و خشم می‌کند»
در صحنه یی از فیلم «آخرین تانگو در پاریس»، کاراکتر براندو (پل) می گوید؛ «زیاد خاطرات خوشی از دوران بچگی ام ندارم». مارلون براندو خود نیز زیاد خاطرات خوشی از دوران بچگی اش نداشت. بعضی مواقع براندو مجبور بود مادر مستش را از بازداشتگاه مخصوص ولگردها تحویل بگیرد و به خانه ببرد. این تجارب، روح و روانش را می آزرد و باعث حقارتش می شد. اما شاید همین تجارب دردناک بود که صدف استعداد او را تحریک به ساختن مروارید بازی هایش کرد.
براندو در اکثر فیلم هایش ایفاگر نقش کاراکترهای رنج کشیده یی بود که می شد حدس زد کودکی دردناک و پرتشویشی داشت و براندو این نقش ها را عالی بازی می کرد، شاید چون بخشی از وجود واقعی اش را در آنها باز می یافت. این نکته که استعداد و خلاقیت هنری، ارتباط مستقیمی با رنج ها و دردهای هنرمند دارد کاملاً در مورد مارلون براندو صدق می کند. «آنتونی کویین» که در فیلم «زنده باد زاپاتا» (۱۹۵۲) با براندو همبازی بود،گفته؛ « من استعداد مارلون را تحسین می کنم اما به رنج و دردی که این استعداد را خلق کرد، حسادت نمی کنم»
مارلون براندو در دوران نوجوانی با نام «باد» صدا زده می شد. وی در همان دوران استعداد خود را در بازیگری و بخصوص تقلید صدا نشان داد و براحتی صدای حیوانات اهلی را تقلید می کرد و از این استعداد خود برای دور کردن مادرش از دنیای الکل سود می برد. اما استعدادش همیشه در سایه دردسرسازی هایش قرار می گرفت. وی را به خاطر تمایلش به خشونت در مدرسه می شناختند و در نهایت به علت بردن موتورسیکلت به راهروهای دبیرستان از آنجا اخراج شد. سپس براندو به مرکز آموزش نظامی رفت و در آن جا به عنوان یک جوان سرکش و شلوغ برای خود نامی دست و پا کرد.
اولین کسی که متوجه استعداد بازیگری مارلون براندو شده و او را زیر پر و بال خود گرفت معلمی در این آکادمی به نام ارل واگنر بود. با این وجود نمرات و سابقه انضباطی براندو چنان افتضاح بود که وی در سال 1943 مجبور به ترک این آکادمی شد.این اخراج گرچه در آن زمان تاثیر بدی بر روحیه اش گذاشت و شخصیت شکسته اش را خردتر کرد اما در یک نگاه کلی اتفاقی بود بس گرانبها، چراکه باعث شد مارلون به این نتیجه برسد که یک گزینه دیگر بیشتر ندارد؛ بازیگری.
بازیگری
بازیگری تنها چیزی بود که از کودکی در آن مهارت داشت و به خاطرش تحسین می شد. مارلون براندو در سال ۱۹۴۳ به طرف شهر بزرگ نیویورک رهسپار شد تا حرفه خواهرش را دنبال کند. در نیویورک در یک کارگاه نمایشی در «نیو اسکوول» ثبت نام کرد و تحت آموزش یک استاد بازیگری به نام «استلا آدلر» قرار گرفت.
آدلر در معرفی تکنیک «حافظه حسی» به جامعه تئاتری نیویورک تلاش زیادی کرده بود. این تکنیک توسط بازیگر و کارگردانی به نام «کنستانتین استانیسلاوسکی» ابداع شده بود. شعار استانیسلاوسکی روس این بود؛ «به تجارب شخصی خودتان فکر کنید و در اجراهایتان صادقانه آنها را به کار گیرید.» او از شاگردانش می خواست بین شخصیت واقعی خود و شخصیت کاراکتری که قرار بود نقشش را بازی کنند، نوعی ارتباط حسی برقرار کرده و آنچنان در قالب نقش فرو روند که گویی خود واقعاً تبدیل به کاراکتر شده اند.
دیدار براندو با آدلر را می توان یک نقطه عطف در هنر و سبک بازیگری و شاید حتی در فرهنگ امریکایی به حساب آورد. البته آدلر علاوه بر آموزش بازیگری، براندو را از نظر سواد اجتماعی هم بالا کشید و او را از یک جوان نادان تبدیل کرد به یک هنرمند آگاه و متفکر.
اولین حضور مارلون براندو بر صحنه تئاتر در روز ۱۹ اکتبر ۱۹۴۴ با نمایشنامه «مامان را به یاد می آورم» رقم خورد. این حضور موفق نظر استعداد یابان هالیوود را به براندو جلب کرد.
براندو و سینما
سینما مقصد نهایی براندو بود و او با فیلم «مردان» (فرد زینه مان، ۱۹۵۰) برای اولین بار بازی مقابل دوربین را تجربه کرد. او که در این فیلم نقش یک سرباز فلج را بازی می کرد توانست سطح جدیدی از رئالیسم در اجرا را وارد سینما کند. او قبل از بازی در این فیلم و برای آشنا شدن با حال و هوای نقش، به یکی از بیمارستان های ارتش رفت و چند هفته روی یک ویلچر نشست و مانند یک معلول واقعی، تمام حرکاتش را سوار بر ویلچر انجام داد. اولین بار بود که یک بازیگر برای نزدیک شدن به نقش چنین تحقیقاتی انجام می داد. این تحقیقات و این بازسازی موقعیت کاراکتر در زندگی واقعی بازیگر، یک متد جدید در بازیگری به حساب می آمد؛ متدی که تا آن زمان هیچ بازیگری در هالیوود آن را نمی شناخت.
الیا کازان، مارلون براندو را برای بازی در نقش استنلی کوالسکی در «اتوبوسی به نام هوس» انتخاب کرد. تنها مشکلی که انتخاب براندو ایجاد می کرد این بود که او از کوالسکی نمایشنامه تنسی ویلیامز بسیار جوان تر بود. البته این مشکل نتوانست مانع حضور او در این نقش شود زیرا بعد از دیداری که بین او و ویلیامز صورت گرفت، ویلیامز با حضور براندو موافقت کرد و گفت او می تواند نقش یک استنلی ایده آل را اجرا کند.
الیا کازان عاشق اجرای براندو در این نقش بود. او معتقد بود که نحوه اجرای براندو «کل ساختار مربوط به آداب دانی و سرشت خوب و اخلاقیات خوب و چیزهای دیگر از این دست را به چالش کشید».شاید همین عصیانگری بود که براندو را به قهرمان بچه های دهه ۵۰ بدل کرده بود.
مارلون براندو خود درباره کاراکتر استنلی گفته؛ «او همیشه خود را محق می دانست؛ از هیچ چیز نمی ترسید و از هیچ چیز تعجب نمی کرد و به هیچ چیز شک نداشت. «من» او بسیار قوی بود. نوعی ستیزه جویی بی رحمانه در او بود که من از آن متنفرم. مرا می ترساند. من در کل از این کاراکتر بیزارم.
بازی مارلون براندو در نقش استنلی کوالسکی، در نمایشنامه و فیلم اتوبوسی به نام هوس، انقلابی در سبک بازیگری امریکایی به پا کرد و «متد» را وارد ذهن و فرهنگ امریکایی کرد.دیری نگذشت «متد اکتینگ» بدل شد به پارادایم اصلی استادان بازیگری؛ استادانی چون «لی استراسبرگ» در «اکترز استودیو». البته براندو از اصطلاح «متد» خوشش نمی آمد. او در کتاب اتوبیوگرافیک خود که «آوازهایی که مادرم به من آموخت» نام داشت، لی استراسبرگ را تقبیح می کند و از او به عنوان استثمارگر بی استعدادی یاد می کند که ادعا کرده استاد مارلون براندو بوده است.
جالب است که کازان، مارلون براندو را عامل تباه شدن دو نسل از بازیگران- یعنی هم معاصران براندو و هم بازیگرانی که متعلق به نسل بعد از او بودند- می دانست و معتقد بود این بازیگران با پیروی از سبک متد می خواستند با «مارلون براندوی بزرگ» رقابت و برابری کنند. به گفته کازان «براندو یک بازیگر سبک متد نبود بلکه بازیگری بود که به شکلی عالی و در سطحی پیشرفته توسط استلا آدلر تربیت شده بود و برخلاف آنچه اکثر مردم فکر می کنند در اجراهایش به غرایز درونی خود اتکا نمی کرد. بسیاری از بازیگران جوان که در شناسایی ریشه های اصلی نبوغ براندو دچار اشتباه شده بودند، گمان می کردند برای خلق یک کاراکتر، فقط باید انگیزه های کاراکتر را پیدا کنند و در طول صحنه از طریق تداعی خاطرات خود با کاراکتر همذات پنداری کنند اما براندو با به کارگیری این شیوه نقش هایش را اجرا نمی کرد.» به عقیده کازان «در بازی براندو نوعی متد وجود داشت اما این متد، «متد اکتینگ» نبود».
فیلم های مارلون براندو
مردان( 1950-the men)
مارلون براندو نخستین بار در فیلم «مردان» بازی کرد. او برای ایفای این نقش یک ماه در بیمارستان مجروحین جنگی بستری شد تا به جزئیات رفتاری نقش دست یابد، کاری که از دید بسیاری از بازیگران مجرب آن دوران مانند لارنس الیویه یا کلارک گیبل حماقت محض محسوب می‌شد.
اتوبوسی بنام هوس(A Streetcar Named Desire-1951)
مارلون براندو پس از درخشش روی صحنه در نمایش “اتوبوسی به نام هوس” از سوی الیا کازان فیلمساز نامدار دوران دعوت شد تا در نسخه سینمایی این نمایش به نقش آفرینی مشغول شود. بازی نامتعارف براندو در نقش استنلی کوالسکی در این فیلم به انقلابی در تکنیک‌های بازیگری تعبیر شد و شیوه بازیگری متد را با تغییری اساسی مواجه ساخت. بازی قدرتمندش در نسخه سینمایی اتوبوسی به نام هوس نامزدی جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد را برایش به ارمغان آورد.
زنده باد زاپاتا(Viva Zapata!-1952)
در نقش امیلیانو زاپاتا انقلابی مکزیکی ظاهر شد. الیا کازان کارگردانی فیلم را برعهده داشت و مارلون براندو نامزد جایزه اسکار بازیگری شد.
ژولیوس سزار(Julius Caesar-1953)
در فیلم ژولیوس سزار ،مارلون براندو در نقش مارک آنتونی روم باستان در یک فیلم شکسپیری اجرای تئاتری و هنرمندانه از خود نشان داد.
وحشی (the wild one-1953)
وحشی دیگر فیلم مهم مارلون براندو در دهه درخشان ۱۹۵۰ بود. او که در نقش یک موتورسیکلت سوار یاغی در این فیلم خوش درخشیده بود به بت نسل جوان تبدیل شد. تصویری که از او یک جوان عاصی عصر راک اند رول ارائه داد، به شمایل این عصر بدل شد. از اینجا به بعد تأثیر پدیده براندو روی نسل جوان دو چندان شد. تصویر جدید جوانان یاغی در آمریکا بر اساس ویژگی‌های ظاهری مارلون براندو در فیلم «وحشی» (موتورسیکلت بزرگ، کاپشن چرمی و شلوار جین) شکل گرفت.
در بارانداز (On the Waterfront-1954)
تحت کارگردانی الیاکازان و با همراهی گروهی از مستعدترین بازیگران دوران، مارلون براندو جایزه اسکار را برای ایفای نقش تری مالوی در فیلم«در بارانداز» به دست آورد.
دزیره(Désirée-1954)
بهترین ناپلئون تاریخ سینما.
مردها و عروسک ها( Guys and Dolls-1955)
این فیلم در سال 1955 برنده جایزه گلدن گلوب بهترین فیلم موزیکال یا کمدی شده است.
سایونارا(Sayonara-1957)
در نقش خلبان نیروی هوایی آمریکا در ژاپن و روابط عاشقانه با زنی ژاپنی. مارلون براندو برای این فیلم هم نامزد اسکار بازیگری شد.
شیرهای جوان(The Young Lions-1958)
فیلمی به کارگردانی ادوارد دمیتریک با موضوع جنگ.
پنج فیلم نخست کارنامه بازیگری مارلون براندو، نام او را به عنوان یک استعداد بی‌نظیر و خارق‌العاده بازیگری در ذهن علاقه‌مندان و منتقدین سینما ثبت کرد. او سه سال متوالی جایزه فیلم بریتانیا (بفتا) را در سال‌های ۱۹۵۱ تا ۱۹۵۳ را به خود اختصاص داد.
او در سال‌های دهه ۱۹۵۰ در کنار جیمز دینو مونتگمری کلیفت به یکی از ستاره‌های مشهور هالیوود بدل شد.
۲-دهه شصت
در دهه ۱۹۶۰ مارلون براندو فیلم‌هایی چون «شورش در کشتی بونتی»، «سربازهای یک چشم»، «انعکاس در چشمان طلایی» و «بسوزان» (فیلمی از جیلو پونته کوروو که مارلون براندو آن را بهترین اثر بازیگری خود می‌دانست) بازی کرد. با این فیلم‌ها کارنامه هنری مارلون براندو در پایان دهه ۶۰ به شدت لطمه خورده و او می‌رفت تا به دست فراموشی سپرده شود به همین دلیل به سوی فیلم‌های کم بودجه یا مستقل روی آورد.
همیشه در فرار( The Fugitive Kind-1960)
فیلمی به کارگردانی سیدنی لومت.
سربازهای یک چشم(One-Eyed Jacks-1961)
فیلمی است در ژانر وسترن و تنها فیلمی است که مارلون براندو کارگردانی کرده است.
شورش در کشتی بونتی(remake of Mutiny on the Bounty-1962)
فیلمی رنگی محصول سال ۱۹۶۲ به کارگردانی لوئیس مایلستون است
این فیلم کاندیدای ۷ اسکار (کاندیدای اسکار بهترین موسیقی-کاندیدای اسکار بهترین موسیقی-کاندیدای اسکار بهترین جلوه‌های ویژه-کاندیدای اسکار بهترین تدوین-کاندیدای اسکار بهترین طراحی هنری-کاندیدای اسکار بهترین فیلمبرداری-کاندیدای اسکار بهترین فیلم) در سال ۱۹۶۳ شد.
آمریکایی زشت(The Ugly American-1963)
فیلمی در ژانر ماجرایی و به کارگردانی جورج انگلند.مارلون براندو برای بازی در این فیلم نامزد دریافت جایزه گلدن گلوب شد.
بسوزان(burn-1969)
فیلمی ایتالیایی به کارگردانی جیلو پونته کوروو.
مارلون براندو نقش خود را در این فیلم،بهترین بازی خود می نامید.
۳-دهه هفتاد
پدرخوانده (The Godfather-1972)
در آغاز دهه هفتاد براندوی میان سال با بازی در نقش خاطره انگیز «دن ویتو کورلئونه» در فیلم «پدرخوانده» به یکباره کارنامه هنری خود را دوباره احیا کرد.مارلون براندو در این فیلم برنده جایزه اسکار بهترین بازیگر شد. فرانسیس فورد کوپولا کارگردان پدرخوانده در این باره می‌گوید: براندو خود تست چهره‌پردازی‌اش را انجام داد او با گذاشتن دو تیله در دهانش، فرم ویژه فک و صورت و شیوه گفتار دن کورلئونه را شکل داد.
کاپولا شیفته شخصیت پردازی براندو برای نقش ویتو کورلئونه شده بود. اما باید با مسئولان استودیو می‌جنگید تا براندو را که به بدخلقی و رفتار غیر مسئولانه سر صحنه فیلم‌ها شهرت یافته بود به آنان بقبولاند. مدیران کمپانی پارامونت می‌خواستند با دنی تامس برای ایفای این نقش قرارداد ببندند اما تامس که خود شاهد تمرین‌های براندو برای این نقش بود پارامونت را وادار ساخت تا با مسئولیت کاپولا این نقش را به مارلون براندو بسپارند.
آخرین تانگو در پاریس(Last Tango in Paris-1972)
بازی مارلون براندو به رغم صراحتهای جنسی فراوان فیلم بسیار مورد تحسین منتقدان قرار گرفت.او در همان سال نامزد جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد شد. مونولوگ مشهور او در کنار جسد همسرش از سوی راجر ایبرت به بهترین صحنهٔ بازیگری در تاریخ سینما تعبیر شده‌است.
اینک آخرالزمان(1979-Apocalypse Now)
یک فیلم ویتنامی ضد جنگ و کوبنده. به کارگردانی فرانسیس فورد کاپولا. مارلون براندو در نقش یک نظامی یاغی با طبیعت و چهره وهم انگیز ظاهر شد.
مارلون براندو در دهه هشتاد میلادی کلاً از سینما خداحافظی و دوری کرد و در جزیره شخصی اش در مناطق استوایی اقیانوس آرام زندگی کرد.
براندو در دهه نود با چند فیلم بی کیفیت بازگشتی نومیدانه داشت. افزایش وزن وحشتناک او آن سال‌های آخر بسیار نمود داشت.مارلون براندو در سال ۲۰۰۱ در آخرین فیلم خود با نام «امتیاز» برای اولین و آخرین بار با رابرت دنیرو همبازی شد.
مارلون براندو در سال ۲۰۰۴ در لس آنجلس درگذشت و دنیایی را که آنقدرها باارزش نمی دانست، ترک کرد اما بی گمان تا روزی که سینما وجود دارد و بازیگری به عنوان یک هنر شناخته می شود، مارلون براندو در قلب نسل های بی شماری به زندگی اش ادامه خواهد داد.
جوایز و نامزدی های مارلون براندو
مراسم اسکار
سال |
فیلم |
جایزه |
نتیجه |
۱۹۸۹ |
فصل سفید خشک |
بهترین بازیگر نقش مکمل مرد |
نامزدشده |
۱۹۷۳ |
آخرین تانگو در پاریس |
بهترین بازیگر نقش اول مرد |
نامزدشده |
۱۹۷۲ |
پدرخوانده |
بهترین بازیگر نقش اول مرد |
برنده |
۱۹۵۷ |
سایونارا |
بهترین بازیگر نقش اول مرد |
نامزدشده |
۱۹۵۴ |
در بارانداز |
بهترین بازیگر نقش اول مرد |
برنده |
۱۹۵۳ |
ژولیوس سزار |
بهترین بازیگر نقش اول مرد |
نامزدشده |
۱۹۵۲ |
زنده باد زاپاتا |
بهترین بازیگر نقش اول مرد |
نامزدشده |
۱۹۵۱ |
اتوبوسی به نام هوس |
بهترین بازیگر نقش اول مرد |
نامزدشده |
جشنواره بین‌المللی فیلم کن
۱۹۵۲ |
زنده باد زاپاتا |
بهترین بازیگر مرد |
برنده |
